Martxoak 26an, Zure seme-alaben elikadurak arduratzen zaitu? hitzaldia eskaini zuen Ainhoa Prat nutrizioan adituak, Aretako kultura etxean. Prat hesteetako osasunean espezializatua da, eta elikadura ekologikoaren aldeko apustua egitearen garrantziaz jardun zuen.
Guraso.eus web orriak elkarrizketatu zuen hitzaldiaren arira. Hementxe jasotzen dugu osorik elkarrizketa hori.
Nolako elikadura-eredua dugu gaur egun?
Ba… ez da ideala. Prozesatutako produktuak kontsumitzean oinarritzen da batez ere; supermerkatuetan aurkitzen dugunaz ari naiz, ondo paketatuta datorrenaz, osagai askorekin eta gorputzak ezertarako behar ez dituen gauza askorekin. Esan daiteke urrundu egin garela “benetako janaria” kontsumitzetik, etiketarik ez duen horretatik, baratzetik datorrenetik, gure birramonak jaten zuenetik.
Eta, noski, umeen elikadura aldatzea nahi dugu, baina gurasoena aldatzen ez bada, ez dago zer eginik. Ez du ezertarako balio haurrari “jan barazki gehiago” esateak edo horiek platerean jartzeak, gero nik pizza bat jaten badut. Muturrera joaten ari naiz, baina, azken finean, esan nahi dudana da helduak garela aldaketa horrekin hasi behar dugunak, seme-alabak eredu horretan murgildu daitezen.
Kezkatzen gaituen arazoa da?
Gure zirkuluen araberakoa da hori. Guraso batzuek kontzientzia handiagoa dute –seme-alabei benetako elikagaiak ematen saiatzen dira–, baina beste batzuek ez. Eta egia da gure eguneroko bizimoduak “praktikoa” izatera eramaten gaituela askotan; hau da, okindegira joan beharrean, moldeko ogi pakete bat erostera. Eta gero, egia esan, horrek eskatzen duen lana antzekoa da: okindegiko ogia erosi, xerratu, izoztu eta behar dugunean atera dezakegu izozkailutik. Baina, batzuetan, ematen du buruak ere ez digula aukera horiek ikusten uzten, eta denbora gutxiago eskatzen digun hori egitera jotzen dugu.
Egia da gure bizimoduak edo bizi-estiloak ez duela gehiegi laguntzen… Baina zein onura ditu produktu prozesatuetatik urruntzeak?
Prozesatuak elikagai hutsak dira; gure gorputzari ezer ematen ez dioten koipe edo kaloria asko dituzte. Gainera, gehigarri, kontserbagarri eta beste zenbait produktu gehitzen dizkiete, eta horiek gure gorputzari ondo ez datozkion substantziak dira.
Eta bestetik, azukre asko dute. Azukrea pozoia dela diogunean, elikagai prozesatuekin kontsumitzen dugun azukre kantitateaz ari gara batez ere. Pertsona bati zenbat azukre kontsumitzen duen galdetzen diodanean, jogurtari edo infusioari botatzen dion kopurua erantzuten dit, baina arriskua ez dago hor; jaten ditugun prozesatuek duten azukrean dago koxka. Etiketetan begiratu eta batzen hasten zarenean, astakeria dela konturatzen zara.
Egun baterako gomendioa 25 gramo azukre hartzea da (ez da iristen hiru koilarakadara). Hala, freskagarri bat hartuz gero, adibidez, egun horretan hartu beharreko azukre kopurua kontsumitu dugu. Eta horrela ia guztiarekin: gailetekin, opilekin edo baita poteko tomatearekin ere.
Hortaz, gomendioetako bat etiketak irakurtzea da…
Hori da. Gomendio nagusia etiketak irakurtzea da. Hasieran gogaikarria izan daiteke, denbora behar delako, baina egin ondoren, komeni zaizkizunak identifikatu dituzunean, erraza da. Azukrea edonon dago. Eta “zero” edo “light” produktuek ere ez gaituzte engainatu behar. Gantza kentzen diete, bai, baina zerbait egin behar diete zapore ona izan dezaten; askotan, azukre gehiago bota. Esaterako jogurt light batean koilarakada bat azukre egon daiteke. Ontzietan agertzen den propagandak ez gaitu engainatu behar. Produktu batek osagai asko baditu, eta gainera, ezagutzen ez baditugu, hobe izango da supermerkatuko apalean uztea.
Eta beste modu batera galdetuta, zergatik kontsumitu beharko genituzke produktu ekologikoak?
Lehen esan dudan bezala, pestizida, plagizida eta bestelako produktu asko botatzen dizkiete elikagaiei, eta horietako asko disruptore endokrinoak dira. Horrek esan nahi du gorputzean sartzen direnean, gure hormonak simulatzen dituztela, eta horrenbestez, gure sistemari iruzur egiten diotela. Laburbilduz, kalte egiten digute osasunean.
Ikerketek diotenez, pestizida baten ehuneko jakin bat ez da kaltegarria osasunarentzat, baina kontua da produktuen % 25ek substantzia kaltegarri bat baino gehiago dituela. Hortaz, produktu batean pestizida bat baino gehiago elkartzen badira, ezin da jakin benetan zeintzuk diren koktel horren ondorioak gure osasunarentzat. Hala, jaki ekologikoak kontsumituz gero, disruptore horiek ez dira gorputzean sartuko –elikaduraren bidez behintzat–.
Eta, bestetik, animaliak nola hazten diren ere kontuan izan behar da. Ez du zerikusirik elikagaien industrian hazi den animalia baten haragiak edo aske bizi eta bazkatzen duen animalia batenak. Haragiaren kalitateak eta mantenugaiek ez dute zerikusirik. Jaten dugunarekin osasuna irabazten saiatzea izan behar da helburua.
Zein da kontzientziatzeko gakoa?
Lehen esan dudan bezala, etiketak irakurtzea izan daiteke lehenengo pausua; izan ere, hori egiten hasten garenean konturatzen gara benetan zer ari garen jaten: janaria eta produktua bereizten hasten gara.
Konturatu behar gara tokikoa, sasoikoa eta ekologikoa den janaria erostea ez dela zertan garestiagoa izan behar. Erosketa-saskia hobetzea izan behar dugu buruan, baina kostua handiagoa izan gabe; izan ere, askotan beldur hori izaten dugu. Dena den, aurrekontuari erreparatzen ari bagara eta lehentasunak finkatu behar baditugu, nik, ekologikoen munduan, animalia-jatorriko elikagaiak lehenestea gomendatzen dut; horietan barazkietan baino produktu kaltegarri gehiago pilatzen baitira.
Hortaz, gurasoentzako mezurik bai?
Tira, orain dauden gaixotasun guztiak ikusi besterik ez dago, egoeraz jabetzeko. Eta haurrengan, urrun joan gabe –diabetes edo obesitate arazoak albo batera utzita–, txantxarraren kontuari erreparatu diezaiokegu. Txantxar-arazoak dituzten haurrak gero eta gehiago dira, eta lotura estua du azaltzen ari naizen guztiarekin. Prozesatuetan oinarritutako dieta duen haur batek 8 urterekin, bizitza osoan kontsumitu beharreko azukre kopurua kontsumitu du dagoeneko. Hortaz, egin kontuak…
Gure seme-alabak “benetako janaria” jaten hezten baditugu itzela da egiten ari gatzaizkien mesedea, eta ez bakarrik gaixotasunak ekiditeko; ikas-prozesuetarako ere ezinbestekoa da elikadura. “Umea eskolan ez da adi egoten”, esaten didate, eta nik ea zer gosaldu duen galdetzen diet. Madalenak, ColaCao bat eta zuku bat hartu badute, ikaragarrizko azukre txutearekin bidali ditugu eskolara, eta denbora gutxiren buruan, beheraldi bat izango dute. Gorputzak azkar bereganatuko du azukrea eta gero beste txute bat eskatuko du. Eta horrela nola eutsiko dio bada garunak bere arretari?
Argazkia eta elkarrizketa: guraso.eus
